Het was niet de bedoeling van Isao Takahata om ons te laten huilen, maar dat is duidelijk niet gelukt. Ik heb Grave of the Fireflies 15 jaar geleden gezien en toen zwoor ik het niet meer te kijken. Zo getraumatiseerd was ik door deze film. Maar speciaal voor deze recensie heb ik mezelf ertoe gezet het meesterwerk van Takahata nog één keer te kijken.
Bij de opening van de film weet je al dat er een tragedie staat te gebeuren. De geest van Seita vertelt het korte levensverhaal van hem en zijn 3-jarige zusje. Hiermee probeerde de regisseur de impact van zijn film te verzachten.
Oorlogskinderen
Grave of the Fireflies laat het leven zien door de ogen van kinderen in Japan tijdens de Tweede Wereldoorlog met veel detail. Takahata is niet schuw om gruwelijke beelden te laten zien. Dat had ik nog nooit gezien bij een tekenfilm. Maar wel beelden die je moet zien.
Het heeft mij gebroken, maar mij ook veranderd. Ik ben nu ook zo ontzettend boos dat het nog steeds niet lukt om oorlog te stoppen.
Ik vind dat het ieders verantwoordelijkheid is om ervoor te zorgen dat het verlies van onschuldige levens door oorlog nooit voor niets is geweest.
Dat wij, jij en ik, verplicht zijn om ons uiterste best te doen om oorlog te voorkomen of in het ergste geval ons uiterste best te doen om dit soort tragedies te stoppen.
Spoiler alert: vanaf dit punt ga ik enkele details in de film bespreken. Als je spoilers wil vermijden. Klik dan hier om een stuk over te slaan.
Getuigenis van de oorlog
Isao Takahata groeide op in de Tweede Wereldoorlog en zijn herinneringen aan die tijd zijn in de hele film voelbaar. Ondanks dat dit in eerste instantie niet de bedoeling was.
Hij maakte Grave of the Fireflies als bekritisering van de falende Japanse maatschappij tijdens de oorlog (1).
Je zou de intentie kunnen afleiden uit de karakters van Seita en Setsuko: Seita staat symbool voor de nationale trots van het land. Setsuko staat symbool voor het pure gezin. Dat zij uiteindelijk dood gaat, had de boodschap moeten overbrengen dat een ‘pure natie’ onmogelijk is. Ik voelde alleen maar pijn en verdriet.
Nu ik de film met deze voorkennis voor de tweede keer gezien heb, zijn wel een aantal scènes opgevallen. Zoals de momenten waarop Seita zijn trots voor zijn vader laat blijken.
Het enige kritiekpunt zou dan zijn, dat dit te vaag is waardoor er te veel ruimte is voor eigen interpretatie. Door de jaren heen ziet het algemene publiek Grave of the Fireflies als een anti-oorlogsfilm. Ondanks dat Takahata zelf weigerde de film zo te labelen.
Verplicht voor iedereen
Grave of the Fireflies draait nu voor het eerst in de Nederlandse bioscoop. Ik vind dat je de film minimaal één keer gezien moet hebben.
Na meer dan 30 jaar blijft Grave of the Fireflies mij raken. De indringende beelden, de muziek… het is een meesterwerk.
Dankzij Takahata en het semi-autobiografische verhaal van Akiyuki Nosaka blijven de herinneringen aan de oorlog voor altijd levend.
Bronnen:
- (Dillon, Matthew (2024) “Grave of the Fireflies: A Cry to Remember,” Ellipsis: A Journal of Art, Ideas, and Literature: Vol. 49, Article 26. DOI: 10.46428/ejail.49.26. Available at: https://scholarworks.uno.edu/ellipsis/vol49/iss1/26
Wil je iets kwijt?