Iedereen die geïnteresseerd is in anime en manga zou Osamu Tezuka moeten kennen. Zijn manga liggen regelmatig in (grotere) boek- en stripwinkels. Als je nog nooit van hem gehoord hebt, dan moet je nodig bijgespijkerd worden. Hij maakte namelijk Astro Boy, de eerste anime tv serie ooit. In dit blog probeer ik je een beeld te geven van waarom Osamu Tezuka de ‘uitvinder van anime’ word genoemd.
Japanse animatieproductie bereikte in de jaren ’60 een hoogtepunt dankzij de ambities die Toei Productions voortdreven, maar het was een man genaamd Osamu Tezuka die doorslaggevende beslissingen nam.
Er bestaat discussie over of hij wel degelijk de uitvinder is van de technieken die gebruikt werden in Astro Boy. Feit is wel dat hij de beslissing om die toe te passen aanvoerde.
Voor dit deel gebruik ik weer het boek Anime: A History van Jonathan Clements als naslagwerk.
Walt Disney en Max Fleischer waren de grote voorbeelden voor Tezuka.
Osamu Tezuka werd geboren op 3 november 1928 en werd als kind beïnvloed door zijn vader en moeder, die hem naar theatervoorstellingen en Disney films lieten kijken. De invloed daarvan is goed te zien in zijn vroege werken. Ook Max Fleischer hoort bij die grote voorbeelden. We weten allemaal hoe groot en sprekend de ogen van Betty Boop zijn.
Hij begon zijn carrière als mangaka en was al snel erg succesvol. Diary of Ma-chan (1946) was de eerste manga die hij tekende, op 17-jarige leeftijd. Een jaar later verscheen de manga Shin Takarajima (New Treasure Island), losjes gebaseerd op het verhaal van Robert Louis Stevenson. New Treasure Island werd een hit in Japan en veroorzaakte de manga gekte die in 1947 begon.
Daarna verschenen zijn eerste bekende meesterwerken:
- Lost World;
- Metropolis;
- Next World;
- en Son-Goku The Monkey.
Die laatste inspireerde één van de eerste Japanse animatiefilms Saiyuki, bekend als Alakazam the Great. Deze kwam uit in 1960. Tezuka’s eigen bijdrage aan die film is bestaat vooral uit zijn fantasievolle ideeën als de originele maker. Maar Saiyuki wakkerde zijn ambitie aan om de animatie industrie in te gaan.
(Eerste animatiefilm van Osamu Tezuka, duurt 39 minuten, en is erg grappig! Met een deuntje die wel even blijft hangen XD)
Astro Boy wordt geboren.
In 1961 richt hij het bedrijf Mushi Productions (Mushi Pro in het kort) op. Eerder door Toei Animation ontslagen animators gaan aan de slag bij de nieuw ontstane concurrent.
Hier maakt Tezuka de anime versie van zijn manga serie Astro Boy (1963-1966). Die veroorzaakt een grote hype in Japan en wordt gezien als een nieuwe tijd voor Japanse animatie. De eerste anime serie ooit was begonnen in 1963 op nieuwjaarsdag.
Wat maakt Astro Boy zo belangrijk?
Ik ga er nu even van uit dat je Astro Boy kent, dus ik ga nu niet uitleggen waar de serie over gaat. Anders Google je maar.
Waar ik het liever over wil hebben is de betekenis die de serie had voor de anime industrie. Wat maakte Astro Boy zo belangrijk? Er is veel te vertellen over de anime, maar allereerst zou Tezuka (en zijn team) voor het eerst het zogenoemde ‘limited animation’ hebben toegepast. Hierbij zijn enkele termen grappig om te noemen:
- ‘San-koma tori’ (shooting on threes). Animatie heeft gewoonlijk 24 frames per seconde film nodig, waarbij 12 afbeeldingen twee keer gebruikt worden voor een beweging (‘on twos’).
Hierbij wordt gestreefd naar 8 afbeeldingen in drie keer. - ‘Tome-e’ (stopimages). Oftwel de bekende ‘stills’, gebruikt bijvoorbeeld voor bepaalde reacties, menigte scènes of close-ups van de ogen terwijl het personage spreekt.
- ‘Hiki-cel’ (pull-cels). Een achtergrond wordt achter een voorgrond afbeelding geplaatst – van bijvoorbeeld een auto. Heel handig om een illusie van beweging te creëren.
- ‘Kurikaeshi’ (herhaling). In combinatie met pull-cels en een voorbijgaande achtergrond, wordt een simpele lus van animatie gemaakt. Voor een scène waarin een personage loopt bijvoorbeeld.
- ‘Bubun’ (segmentatie). Een gezicht of lichaam blijft stil, terwijl alleen de belangrijkste delen bewegen – een geheven arm, een schoppend been of de ‘kuchi-paku’ (mondflap), waarbij alleen de mond beweegt.
- ‘Kenyo’ (gecombineerd gebruik). Door Tezuka ook wel ‘bank system’ genoemd, werden cellen bewaard en gebruikt in volgende afleveringen. Zoals een stadsgezichten, achtergronden en zekere poses.
- ‘Short cut’. In plaats van lange shots te maken, die vanzelfsprekend meer animatie nodig hebben, worden kortere shots gemaakt.
Een comité met adverteerders.
Een kenmerk van anime is, dat de productie ervan mogelijk wordt gemaakt door een productie comité. Die bestaat vaak uit de regie, originele makers (als die er zijn), animatie studio, een tv kanaal en adverteerders.
Voor de productie van Astro Boy sloot deals met adverteerder Mannensha (nu bankroet), Meiji Seika (producent van snoep, chocolade en koekjes zoals Hello Panda) en Fuji TV.
Dit was een belangrijk moment in de historie van anime, want andere bedrijven begonnen Tezuka te immiteren.
Focus op geluid.
Geroezemoes buiten beeld, een trein in de verte of geluiden van verkeer. Om de goedkope indruk van de minimale animatie te compenseren, werd er meer nadruk gelegd op geluidseffecten. Met name in de Amerikaanse versie van Astro Boy werden extra achtergrondgeluiden toegevoegd.
Zijn tijd ver vooruit?
Was Osamu Tezuka zijn tijd ver vooruit? Televisie producenten bleken in zowel Japan als Amerika niet alttijd te springen om te investeren in Astro Boy en na twee seizoenen van elk 52 afleveringen hield het verhaal op. Hij nam veel risico door zelf veel geld in de productie te steken en kreeg er uiteindelijk ook weinig voor terug. Na Astro Boy is volgens mijn observatie Kimba the White Lion het enige noemenswaardige succes. Met name omdat het volledig in kleur was en ook heel populair werd.
In 1971 zou Tezuka opstappen als directeur van Mushi Pro wat het einde werd voor zijn Disney ambities. Namens zijn manga bedrijf Tezuka Productions worden nog wel nieuwe films en series gemaakt van zijn manga.
Op 9 februari 1989 overlijd Osamu Tezuka op 60-jarige leeftijd aan kanker.
De deur geopend voor de opkomst van anime?
Astro Boy speelde zich af in een ‘plaatsloze’ setting, zonder veel Japanse kenmerken, wat het makkelijk maakte voor export. Een fundamenteel element in het buitenlandse succes van anime in de jaren ’70.
Het is niet voor niets dat Osamu Tezuka de ‘vader van de anime’ word genoemd. Hij zette de deur open naar een hele nieuwe markt voor Japanse animatie.
Welke anime die gemaakt zijn tussen 1970 en 1980 heb jij gezien? Daarover vertel ik de volgende keer!
Lees verder:
- Wat is de eerste anime ooit?
- Wat is de eerste anime studio van Japan?
- Hakujaden: de eerste anime in kleur
- Anime vanaf 1960. Rankin, Bass en de Japanse animators
- Star of the Giants en Mazinger Z – de eerste sport en mecha anime series
- Herinner jij de anime nog uit de jaren 80?
- Anime in de jaren 90 – Akira en Pokémon veroveren de wereld
- Anime in de zeroes – Het einde van een rage. Of het begin?
Wil je iets kwijt?