Fansubs en scanlations: wat zijn dat?
Na mijn epic rant van afgelopen zondag over de ban op fansubs, rijst er wellicht ook deze vraag op: wat is dat eigenlijk? Hoe zijn fansubs ontstaan en waarom steken fans zo veel tijd in iets wat nog best veel technische kennis nodig heeft? Hetzelfde geldt ook voor manga. Dus: wat zijn fansubs en scanlations? Op die vraag probeer ik in dit blog een antwoord te geven.
Het lijkt op ons wietbeleid. Het telen en verkopen van wiet mag volgens de wet niet, maar omdat het amper te handhaven valt mag je toch in beperkte hoeveelheid wiet in je bezit hebben. Het welbekende gedoogbeleid.
Zo is de situatie ook een beetje met fansubs en scanlations. Het mag niet, maar het is bijna onmogelijk te bestrijden. En stiekem is het voor de originele makers ook positieve reclame.
Ik ben slechts een ‘consument’ van anime en manga – ik weet niet het fijne van hoe fansubs of scanlations gemaakt worden – maar ik hoop jou een zo goed mogelijke uitleg te geven.
Fansubs
Volgens Wikipedia is de definitie van fansubs als volgt:
Een versie van een buitenlandse film of tv-programma waaraan fans ondertiteling hebben toegevoegd in hun eigen taal.
Anime is één van de belangrijkste vormen van media waarbij fansubs voorkomen. Daarnaast komt het ook voor bij andere populaire buitenlandse – vaak Aziatische – films, drama’s en tv-programma’s.
Om te verklaren waarom fansubs veel voorkomen bij anime, moeten we eerst in vogelvlucht door de geschiedenis heen. Wie weet dat ik er nog uitgebreider op terug kom in de 100 Jaar Anime blogreeks.
Anime videobanden ruilen.
In de jaren 60 kwam anime via Amerika naar Europa dankzij producties zoals Heidi, Vicky the Vicking en Barbapapa. Vooral na het succes van Astro Boy in de jaren ’70 groeide het aantal fans van Japanse animatie.
In de VS ontstonden in de jaren ’70 en ’80 de eerste fanclubs. Daar werden videobanden met anime uitgewisseld tussen de fans. Toen ontstonden ook de eerste fansub groepen om niet Japans sprekende fans te helpen.
Leuk feitje is dat Japanse videobanden in het begin via Amerikaanse militairen werden geruild (tegen o.a. Star Trek banden) die in Japan gestationeerd waren.
Verspreiding via BitTorrent.
In de jaren ’90 en de vroege jaren van de huidige eeuw, was internet nog niet zo vlug. Toen werden CD’s via de post verzonden wanneer fans erom vroegen. Naarmate de techniek het beter toeliet werden fansub exemplaren via internet verspreid.
Tegenwoordig gebeurt dat voornamelijk via BitTorrent. Fansub groepen hebben hun eigen site waarop ze releases aankondigen.
De ‘Fansub Code’
Fansubbers hebben een ongeschreven regel dat zij staken met hun werkzaamheden zodra er een officiële (Engelstalige) release van een anime beschikbaar is. De nette fansub groepen houden zich ook netjes aan deze ‘code’.
Ook zie je vaak wel ergens een disclaimer staan, waarin ze fans aanmoedigen om het officiële product te kopen om de makers te steunen.
Scanlations
De definitie van scanlations is volgens Wikipedia als volgt:
Het door fans scannen, vertalen en bewerken van comics, vanuit de ene taal naar de andere.
Je zou dus kunnen stellen dat dit de precieze tegenhanger is van fansubs. Er zijn tegenwoordig verschillende scanlator groepen actief. Zij kopen vaak originele (in dit geval) Japanse manga, scannen ze in en vertalen ze naar het Engels. Of een andere taal natuurlijk. Duits, Frans en Spaans zijn nog drie belangrijke talen waarin manga (en anime) beschikbaar is.
Net als bij fansubs, staken de meeste scanlators hun werk zodra een manga officieel uit komt in de betreffende taal.
De eerste manga vertalingen
Een groep vertalers onder de naam ‘Dadakai’ probeerde in 1970/71 de eerste manga te publiceren, maar zonder succes. Het was er nog te vroeg voor. In 1979 was Barefood Gen de eerste manga die in het Engels werd vertaald.
De verspreiding van manga in het Westen is zo misschien wel helemaal te danken aan de eerste scanlators groepen. Die ontstonden namelijk ook in deze tijd.
Websites, apps en e-readers
Tegenwoordig is het heel makkelijk om aan ‘scanlated manga’ te komen. Er zijn diverse websites en apps beschikbaar. Mangatown en MangaFox zijn twee voorbeelden. Zij hebben mogelijk op dit moment de twee grootste verzamelingen scanlations van manga.
De wet en het dilemma
Zowel fansubs en scanlations worden gezien als ‘bootleg’. Producten die zonder toestemming van de rechthebbenden worden nagemaakt en/of vertaald. Het valt onder de auteurswet en een rechter heeft 100% gelijk als hij zegt dat het verboden is.
Ik schrijf deze blogs dan ook niet om dit fenomeen goed te praten. Ik wil juist dat je ervan bewust bent dat het wel degelijk schadelijk is voor de anime en manga industrie.
Aan de andere kant is er de groeiende vraag naar manga en anime. De traagheid van de professionals zorgt er – in mijn ogen – juist voor dat amateurs op dit moment floreren. Zij voelen zich eerder geroepen om hun mede-fans te helpen.
Binnenkort ga ik dieper hierop in en vertel ik jou wat mijn visie is (geen zorgen, dat wordt geen epic rage zoals de vorige keer).
Wat denk jij dat de beste oplossing is?
